Boekrecensie: Maartje Wortel – IJstijd

Een tweede roman van Maartje Wortel, dat schept wellicht verwachtingen. Met haar verhalenbundel ‘Dit is jouw huis’ waarmee ze in 2009 debuteerde won ze de Anton Wachterprijs. Haar eerste roman ‘Half mens’ in 2011 leverde haar nominaties op voor de Opzij Literatuurprijs en de BNG Nieuwe Literatuurprijs.

En dan nu, IJstijd, over de willoze James Dillard, die geleefd wordt door zijn leven. Een niet zo dappere kerel die de dingen laat komen zoals ze komen en zelden zelf een richting kiest. Een verhaal in tegenwoordige tijd over een leven achter glas, zonder dichtbij te komen.

James is niet direct een personage waar je van onder de indruk bent. Hij ligt in zijn halfnakie op een hotelbed, in een hotelkamer, met de hotelkat als gezelschap, kazen etend, wijn drinkend. Ooit is hij, op zijn negentiende, door zijn moeder ‘uit huis gezet’. Zij vond dat hij volwassen was en de wereld moest leren kennen en bracht hem naar een luxe hotel in Amsterdam. Vanaf dat moment woonde hij op zichzelf. Jaren later woont James nog steeds in hotels, heeft hij niets van zijn leven gemaakt en leeft hij nog steeds van zijn moeders aanzienlijke geldfondsen. Niets mis mee, alleen wel een beetje saai, een beetje niksig.

Hij ontmoet Marie, een gejaagd meisje, met anorexia-neigingen en een verwrongen zelfbeeld. Ze worden verliefd, delen het leven een tijd, kopen samen een eiland in Zweden. Maar hij verliest haar en daar lijdt hij onder. Hij weet niet wat er gebeurd is, wat hij anders had moeten doen en hoe hij moet leven met het gemis van Marie.

Dan belt ene Monica, een redacteur bij een uitgeverij. Of hij wel even een boek wil schrijven. James is geen schrijver, maar hij gaat op het aanbod in, want wie is hij om ‘nee’ te zeggen tegen een Monica. James onderzoekt zijn nieuwe levensdoel, raakt aan de praat met Chuck Palahniuk en keert zijn moeders fondsen de rug toe. Is dat het dan? Is hij nu schrijver?

James vertelt over zijn leven, in bijzondere rake verwoordingen, die we allemaal herkennen. Elke zin is een gedachte, een aforisme. Dat maakt het lezen van IJstijd een bijzonder trage toestand. Niet dat het zo moeizaam of complex is geschreven. Integendeel, het is bijzonder licht en toegankelijk geschreven. Alleen ook extreem geladen, inhoudelijk, inzichtelijk en herkenbaar (voor de eerlijken onder ons). Hoe moeilijk is het om geluk te vinden in je eigen leven. Welke kant stuur je op en wie ben je eigenlijk?

Zonder echt in het wetenschappelijke existentiële te geraken, gaat IJstijd daar wel over. Wie bepaalt wie jij bent? Het boek geeft stof tot nadenken en juweeltjes van zinnen en uitspraken. Wortel legt het hele hoofd en hart bloot, voor iedereen om te zien. Het is een leuk, vermakelijk verhaal met een lastig te volgen tijdlijn. Het is intelligent geschreven, uitdagend en, nogmaals, raak.

IJstijd is raak. 

Lees andere blogs over IJstijd.

Boekrecensie: Sharon Bolton - Nachtmerries

Nachtmerries kostte me urenlang slaap. Niet omdat het lezen van een boek van 340 bladzijden nu zo lang duurt, maar omdat het een gruwelijk eng boek is. Ik heb er avonden in gelezen, wel vier regels lang, om het vervolgens met grote angstogen naast me neer te leggen. Denkend aan kleurige kolibries en schattige puppy’s probeerde ik vervolgens in een comfortabele slaap te komen. Dat werkte dus niet. Bij daglicht was het boek nog steeds ijselijk angstaanjagend, maar lukte het doorlezen een stuk beter.

Lacey Flint is een jonge politieagente die als de nerveuze Laura Farrow undercover gaat op de universiteit van Cambridge om het relatief hoge aantal zelfmoorden onder studentes te onderzoeken. De plaatselijke psychologe, Evi Oliver, maakt zich zorgen over haar patiënten en denkt dat er een schadelijke subcultuur is die jonge, onstabiele mensen beïnvloedt en manipuleert. In die mate zelfs dat ze op gruwelijke manieren zelfmoord plegen. Van haar meerdere, rechercheur Mark Joesbury, moet ze zich op de vlakte houden en alleen ervaren hoe het is om student te zijn op Cambridge, maar Lacey zit natuurlijk al binnen vijf minuten te puzzelen.

Het akelige is dat het boek begon met een huiveringwekkende proloog waarin Lacey zelf op een hoog gebouw staat en zelfmoord lijkt te gaan plegen. Daarna springt het verhaal terug naar tien dagen voor dat moment en telt het per dag door. Die vooruitblik naar Lacey’s schijnbaar laatste levende moment neemt de spanning absoluut niet weg. Je raakt in het verhaal zo betrokken bij Lacey, dat elke dag dichterbij de al ondraaglijke spanning nog wat opschroeft.

Bijdragend aan de zinderende sfeer zijn de passages waarin psychologe Evi Oliver gevolgd wordt. Zij is licht gehandicapt sinds een skiongeluk en ze heeft het zwaar, zeker nu er vreemde dingen lijken te gebeuren. Evi denkt dat haar geestelijke gezondheid haar langzaam verlaat, omdat ze rare dingen hoort, ziet en beleeft. Bolton stuurt de lezer met Evi mee die waanbeelden in. Met slechts een paar woorden of zinnen zit je hart in je keel en zijn je voeten van schrik ijskoud. Samen met Lacey ontdekt Evi echter dat de situatie heel anders in elkaar zit dan iedereen denkt. Maar dan slaapt Lacey zelf niet zo goed en droomt ze over vreselijke dingen uit haar verleden. Een simpele undercoverklus lijkt volledig uit de hand te lopen. Lacey ontdekt dat haar baas Joesbury, met wie ze een complex verleden deelt, meer weet dan hij loslaat.

Lacey Flint is de ik-persoon in Nachtmerries, haar hoofdstukken worden in de ik-vorm geschreven en wisselen af met perspectieven van nevenpersonages en zelfs af en toe de alwetende verteller. Als lezer weet je dus heel veel, meer dan Lacey. En toch ook minder. Bolton doseert de feiten en spanning op een geniale manier. Bolton speelt niet alleen met perspectieven, ze goochelt ook met tijdlijnen. Zo telt ze niet alleen ‘op’ naar Lacey’s zelfmoorddag, uit de proloog, maar strooit ze ook een aantal terugblikken naar verdere verledens door het boek. Vaak is dan volledig onduidelijk om wie een dergelijke fragment speelt en je vraagt je zelfs af hoe het in het boek past, maar die puzzelstukjes vallen later prachtig op hun plekken.

Nachtmerries is een briljante thriller, een geniaal opgebouwd, bizar weefsel van zorgvuldig uitgebalanceerde ijzingwekkende elementjes narigheid. Een gegarandeerde brok spanning, voor de watjes misschien even bij daglicht lezen…

Sharon Bolton, oftewel S.J. Bolton, heeft drie eerdere thrillers geschreven, voordat ze begon aan deze meerdelige reeks over Lacey Flint, een jonge politieagente. Nachtmerries is het tweede boek in deze reeks. Het eerste was Zielsgeheim. In het Engels is inmiddels een derde deel uit (Like This, For Ever) en een vierde volgt (A Dark and Twisted Tide) in de zomer van dit jaar. Elk boek is tot nu toe los te lezen, er wordt slechts licht verwezen naar eerdere gebeurtenissen. Lacey Flint is een geweldig leuke en boeiende hoofdpersoon, die me enigszins deed denken aan de brutale Lisbeth Salander uit de Millenniumreeks van Stieg Larsson.

Een kort verhaal over Lacey Flint, ter kennismaking en met een voorproefje van Nachtmerries, is voor slechts anderhalf euro in e-vorm te krijgen. Het heet Als het niet had gesneeuwd.